Belgische architecten behoren tot de absolute wereldtop. Daarom werd er voor het nieuwe Mövenpick hotel vlakbij Brussels Airport bewust gekozen om samen te werken met een beloftevolle, Belgische architect: David Vancanneyt van Buro Architectuur, vooral bekend om modernistische villaontwerpen. Bij de uitvoering en de ontwikkeling ervan wordt hij bijgestaan door het coördinatiebureau en team PB&A van Bart Baeke. Op die manier gaat architectuur en bouwcoördinatie hand in hand.
Invloed van het modernisme, waarin tijdloze architectuur centraal staat
David: Van alle stromingen ben ik het meest beïnvloed door het modernisme. Hierin staat functionaliteit centraal. Dit is voor ons de eerste voorwaarde voor goede architectuur.
Een tweede invloed was conceptuele kunst. Anders dan in het modernisme is vorm voor ons niet puur het resultaat van functionaliteit. Een gebouw wordt waardevoller door het idee dat erachter zit. Het is uiteindelijk een sterk beeld of verhaal dat blijft hangen. Dat maakt de architectuur ook in één oogopslag voor iedereen begrijpbaar. Zelf keek ik altijd op naar architecten als Mies van der Rohe (1886-1969) en Vincent Van Duysen. Beide ontwerpen een sterk totaalbeeld, in detail uitgewerkt, met kwalitatieve en duurzame materialen. Ze maken tijdloze architectuur, die modefenomenen overstijgt.
De eenheid in design en ontwerp, met een uitzonderlijke gevel als eyecatcher
David: We streven er steeds naar een unieke gevel te ontwerpen en maken daarbij gebruik van kwalitatieve en duurzame materialen. We werken de gevels uit tot in kleinste details, want alles staat of valt daarmee. Vandaar ook het belang van de eenheid in design en ontwerp. Het ontwerp ligt in lijn van wat ik eerder al toepaste in de villabouw: luxueuze ontwerpen.
Onze opdrachtgevers zijn veeleisend, maar dat hebben we graag. Ook voor onszelf leggen we de lat hoog en kiezen we niet voor de gemakkelijkheidsoplossing. Doorheen ons 16-jarig bestaan hebben we ons heel wat materialen en technieken eigen gemaakt, wat ons toelaat telkens weer een stapje verder te gaan.
David: Het gebouw wordt waardervoller als er een sterk beeld of verhaal achter zit, en waarom niet een beetje humoristisch? Dit is in oogwenk en voor iedereen begrijpbaar. Op hotel gaan moet tenslotte leuk en amusant zijn, een plaats waar je graag verblijft, een soort tweede thuis. We kwamen op het idee om de gordijnen die typerend zijn voor hotelkamers naar buiten te brengen als een versteend ornament. Op die manier konden we een unieke gevel creëren die niet zomaar decoratief of betekenisloos is. Het gevelontwerp is onlosmakelijk verbonden met de functie en binnen-inrichting van het gebouw. Een opmerkelijk gebouw blijft de mensen bij, een ontwerp dat ook commercieel interessant is en ook meer kans maakt viraal te gaan.
Bart: Qua uitvoering zitten we momenteel in een vroeg beginstadium. De planning is volop in opmaak. Alles is nog mogelijk. Ikzelf maak telkens uitvoerig de berekening en prijsvergelijking bij het ontwerp. Zo hebben we een goed zicht op het totale kostenplaatje. We bekijken voor ieder element samen met de architect de diverse opties. Dit doen we bvb. momenteel met de gevel. Hiervoor zitten we samen met een groot aantal prefabbetonbouwers om de mogelijkheden voor gevelpanelen verder te bekijken. We hebben intussen de eerste feedback gehad. Een tweede piste die we aan het bekijken zijn, is om met vezelversterkt beton te gaan werken. Dit is eigenlijk een soort microbeton die op glasvezel gespoten wordt en die veel lichter is. Als je met betonpanelen 9 verdiepen hoog moet gaan stapelen, dan moeten je funderingen zoveel zwaarder gemaakt worden en meer kunnen dragen. Met al deze aspecten houden we rekening bij de prijsberekening. Zo kunnen we kwaliteit tegen de beste prijs aanbieden.
Prospectiebezoek in verschillende operationele hotels
David: Om extra voeling te krijgen met het operationele aspect van de hotelwereld bezocht ik enkele dagen het Hilton hotel in Frankfurt. Daar werd een uitgebreide rondleiding voorzien en kon ik enkele dagen achter de schermen meevolgen. Ik heb daar vooral geleerd hoe het niet moet, maar dat is eveneens leerrijk. De functionaliteit was er problematisch. Dit leidt tot een inefficiënt gebruik, een onaangename werkomgeving en veel extra kosten. Ook de hogere bouwkosten ten gevolge van plaatsverspilling en hoge onderhoudskosten van niet doordachte gevels moeten in rekening gebracht worden.
Zo diende men in het Hilton hotel in Frankfurt een extra personeelslid in te schakelen om voortdurend met karren heen en weer te rijden door de eindeloze gangen en goederenliften.
Dit had ook een invloed op de service. Het was er lang wachten op een biertje in het restaurant, gezien de ober dit moest halen in de bar op de ondergelegen verdieping.
“Bij wijze van vooronderzoek heb ik een hele resem hotels bezocht, heb ruimtes afgestapt, maten opgenomen, tot ik zelfs door de security of management vriendelijk buitengezet werd.”
– David Vancanneyt
Tijdens een bezoek aan Mövenpick Den Haag kwamen we te horen dat de investeringswaarde 20 miljoen euro of een 280.000 euro per kamer bedroeg. De verhouding tussen bruto en netto oppervlaktes bepaalt de gemiddelde investeringswaarde per kamer. Op hetzelfde moment dient het Mövenpick hotel Brussels Airport dezelfde voorwaarden, zitplaatsen in het restaurant, gemeenschappelijke ruimtes aan te bieden. Er moest dus in elk geval gepuzzeld worden om de verhouding bruto-netto zo optimaal mogelijk te maken, zowel naar de investeerder als naar de eindgebruikter toe.
De functionaliteit is de eerste voorwaarde voor goede architectuur. Een goed plan is een zuiver plan, en dat is veel moeilijker te bereiken dan een gebouw met hoekjes en kantjes.
Het komt erop aan als architect de moeite te doen om de puzzel opnieuw en opnieuw te herleggen tot alles precies inéén past en juist aanvoelt.
Kleine toenames van afmetingen drijven bij een dergelijk groot gebouw al snel de oppervlakte omhoog. Ruimteverspilling leidt tot hogere bouwkosten en zijn ook nadelig voor de gebruiksvriendelijkheid en beleving van het gebouw. Gek genoeg kan een ruimte, ondanks ze kleiner is, toch groter aanvoelen, omdat ze zuiverder is en betere verhoudingen heeft.
Architectuur en bouwcoördinatie, een constructie met grote uitdagingen
Bart: In het verleden hebben we al de coördinatie verzorgd van zeven nieuwbouw hotels en meedere renovatieprojecten. Een van de uitdagingen is bijvoorbeeld dat we in de omgeving van een luchthaven zitten. We hebben dit al eens gedaan vlakbij de luchthaven van Oostende. Daar mochten we niet met een torenkraan werken. Hier kan dit wel, maar zijn we beperkt wat de hoogte betreft.
Ieder gebouw op zich is natuurlijk al een uitdaging op zich. De grootste uitdaging voor dit gebouw is eigenlijk de bouw van de ondergrondse parking aangezien we daar met 3 niveaus onder de grond zitten.
– Bart Baeke
Dit zal een gigantische bouwput zijn die wordt uitgegraven. De torenkraan moet op het terrein kunnen geplaatst worden, maar dat gaat niet gemakkelijk zijn aangezien we niet altijd even veel afstand hebben. Dat is een aangename denkoefening bij de opstart van dit project. Een volgend stukje van de uitvoeringspuzzel is de ‘look en feel’ van het gebouw. De gordijnen die door David werden uitgetekend op papier, zullen ook werkelijk aan het gebouw geplaatst worden.
Bart: De bovenste verdieping willen we momenteel ter plaatste monteren. De maximale hoogte van de torenkraan is immers beperkt tot 32,5 meter vanaf de grond gerekend. Dit in samenspraak met de luchthavenautoriteiten. Het laatste verdiep van het gebouw zit daar wel onder, maar je moet rekening houden dat de kraan in praktijk nog hoger moet komen. We hebben echter al ervaring met dergelijke constructies en dat maakt bouwen ook interessant, het is altijd iets waar veel bij komt kijken.
David: Gezien de afstand met de luchthaven is de hoogte van het gebouw beperkt tot 72,5 meter boven zeeniveau. De hoogte van het gebouw ter hoogte van de receptie is exact tot 72,5 meter boven zeeniveau.
Bart: Een hotel dient telkens te voldoen aan strenge brandveiligheidsnormen. Voor de toeristische logies, waar een hotel een onderdeel van vormt, is de wetgeving al behoorlijk strikt. Los daarvan legt de uitbater en onze opdrachtgever hier ook zeer sterk de nadruk op. Men wil op termijn geen problemen en eist een waterdicht project qua veiligheid. Het gegeven dat we hier in hoogbouw zitten zorgt bovendien voor een verdere verstrenging. Zo is er bvb. een groot verschil op het vlak van evacuatiewegen en dergelijke ten opzichte van laag- en middelhoogbouw. Om 100% zeker te zijn dat we conform zijn met de wetgeving hebben we op voorhand naast contact met de brandweer een grondige controle gedaan in samenwerking met SVG uit Gent. Dit bureau deed voor ons een zeer gedetailleerde studie op de plannen van de architect.
Na een eerste studie hebben we reeds een aantal aanpassingen gedaan. Dit gaat dan weer over zaken zoals een extra sas voor een traphal of een lift, de draairichting van een deur, de afstand tussen de evacuatiewegen die moest kloppen, brandweerstand van een deur, enzovoort. In een tweede fase werden dan nog bepaalde zaken bijgewerkt. In België gaan de normen behoorlijk ver maar dat is ook meer dan terecht.
Een ontwerp met verschillende troeven
David: Het zou zonde geweest zijn niet van dit fantastische uitzicht te profiteren. Dat op zich is al een attractie die ook niet-hotelgasten aantrekt. We hebben eveneens een levendig gelijkvloers gecreëerd, door daar o.a. fitness en business ruimte met enkele functionele vergaderruimtes en seminariezalen in onder te brengen. Buiten is er tevens een park. In deze, voor iedereen toegankelijke, groenzone werd extra aandacht besteed aan het comfort met onder andere zitbanken en terrassen. Dit zorgt ervoor dat de gasten zich meteen welkom voelen en zeer belangrijk er ook een sterk veiligheidsgevoel heerst.
We hebben ook gebruik gemaakt van wat we in vaktermen ‘de architecturale benadering’ noemen: We beginnen volgens verwachting in de gebruikelijke lobby op het gelijkvloers, nemen vervolgens de lift, die dan eerder een smalle gesloten tunnel is, om dan ineens overvallen te worden door het panoramische zicht, overvloed aan licht en ruimte.
Deze benadering is in feite een parcours dat het hoogtepunt versterkt. Dat was ook de boodschap van de opdrachtgever, namelijk een omgeving waar alles versterkt en de beleving bij iedere stap groeit.
